«Όσο προχωρεί ο καιρός και τα γεγονότα, ζω ολοένα με το εντονότερο συναίσθημα πως δεν είμαστε στην Ελλάδα, πως αυτό το κατασκεύασμα που τόσο σπουδαίοι και ποικίλοι απεικονίζουν καθημερινά δεν είναι ο τόπος μας αλλά ένας εφιάλτης με ελάχιστα φωτεινά διαλείμματα, γεμάτα μια πολύ βαριά νοσταλγία. Να νοσταλγείς τον τόπο σου, ζώντας στον τόπο σου, τίποτα δεν είναι πιο πικρό.» Τάδε έφη Γιώργος Σεφέρης, που πέθανε το 1971.
Στην χώρα μας πάντα νοσταλγούμε το λίγο πιο πριν... Ή ίσως τελικά, όλοι, παντού και πάντα, νοσταλγούμε το ανύπαρκτο, το φανταστικό. Όμως... Η Ελλάδα πράγματι υπέφερε στα τελευταία χρόνια της ζωής του Σεφέρη κάτω από τη βαριά σκιά της Δικτατορίας. Υπήρχε μια τεράστια ανοικοδόμηση που κατέστρεφε το ελληνικό τοπίο, τα υπέροχα παλιά κτήρια αλλά και το ήθος των ανθρώπων.
Πρόσφατα επισκέφτηκα το Ναύπλιο, το ιστορικό κέντρο του οποίου διασώθηκε από την τσιμεντοποίηση, την αντιπαροχή και την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη που έφερε η χούντα στη χώρα χάρη στο θάρρος και την επιμονή μιας αρχαιολόγου: της Ευαγγελίας Πρωτονοταρίου-Δεϊλάκη.
Όπως μας ενημερώνει ο δημοσιογράφος Πέτρος Κατσάκος που έκανε την σχετική έρευνα, η γυναίκα αυτή ήταν προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο Ναύπλιο και δεν δίστασε να συγκρουσθεί με τα τοπικά, επιχειρηματικά και πολιτικά συμφέροντα της εποχής, προκειμένου να προστατεύσει αυτόν τον μικρό πολιτιστικό και αρχιτεκτονικό θησαυρό από τη στρεβλή οικονομική και τουριστική ανάπτυξη που σάρωνε τη χώρα.
Εφαρμόζοντας με περισσή αυστηρότητα τον Αρχαιολογικό Νόμο και τη «Χάρτα της Βενετίας», επέβαλε κανόνες και περιορισμούς σε κάθε μορφή επιχειρηματικής δραστηριότητας στην προστατευόμενη πόλη και συγκρούστηκε με εργολάβους και επιχειρηματίες που στα χρόνια της δικτατορίας θέλησαν να εκσυγχρονίσουν το Ναύπλιο με πολυκατοικίες και τσιμεντένια ξενοδοχεία.
Στη μάχη της αυτή η Δεϊλάκη βρέθηκε απελπιστικά μόνη. Οι κάτοικοι της πόλης την θεωρούσαν εχθρό της ανάπτυξης και των συμφερόντων τους, ο εμπορικός σύλλογος οργάνωνε απεργίες εναντίον της και οι παράγοντες του τόπου έστελναν παράπονα και καταγγελίες εις βάρος της στο καθεστώς των συνταγματαρχών. Όταν τελικά το 1973 κατάφεραν να πετύχουν την πολυπόθητη μετάθεση της αρχαιολόγου ήταν πια γι' αυτούς αργά. Ως την πτώση της χούντας μόλις 3 τσιμεντένια κτήρια πρόλαβαν να σηκωθούν στην άλλοτε πρωτεύουσα της Ελλάδας.
Το Ναύπλιο είναι λοιπόν ό,τι ο Νόμος και η απαρέγκλιτη τήρησή του κατάφεραν να διατηρήσουν αναλλοίωτο. Αυτός ο μικρός αλλά ιστορικός πόλος έλξης εκατομμυρίων επισκεπτών είναι ό,τι διασώθηκε από την τυφλή και αλόγιστη επιχειρηματικότητα που κάποτε ήθελε να ρίξει τη Δεϊλάκη στην πυρά και σήμερα απολαμβάνει τα τεράστια οφέλη της τότε αυστηρής εφαρμογής του Νόμου. Και οι κάτοικοι φυσικά την ευγνωμονούν.
Να τελειώσω εδώ προσθέτοντας με βεβαιότητα, πως πάντα υπάρχουν άνθρωποι έντιμοι, θαρραλέοι, καλλιεργημένοι και έτοιμοι να κάνουν ό,τι χρειάζεται προκειμένου να ζούμε όλοι καλύτερα και όχι διαρκώς χειρότερα. Πιστέψτε το! Υπάρχουν! Το θέμα είναι να γίνουν τόσοι ώστε να υπερισχύσουν αυτές οι ποιότητες.
Αλεξία Ηλιάδου